นางสาวพชรพร แก้ววงษา
บทคัดย่อ
บทความวิจัย“วัฒนธรรมความเชื่อและแนวความคิดการนับถือผีของชาวเวียดนาม” มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของวัฒนธรรมความเชื่อต่างๆ และการนับถือผีที่มีในสังคมเวียดนามและศึกษาบทบาทของวัฒนธรรมความเชื่อและการนับถือผีว่ามีความสำคัญต่อสังคมเวียดนามอย่างไร
โดยผู้ศึกษาใช้วิธีการรวบรวมข้อมูลจากหนังสือ วารสาร งานวิจัยและบทความออนไลน์ที่ เกี่ยวข้อง เพื่อนำมาศึกษาประวัติความเป็นมาของวัฒนธรรมความเชื่อและการนับถือผีที่ปรากฏในสังคมเวียดนามและศึกษาบทบาทของวัฒนธรรมความเชื่อและการนับถือผีว่ามีความสำคัญต่อสังคมเวียดนามอย่างไร
ผลการศึกษาพบว่า วัฒนธรรมความเชื่อและการนับถือผีของชาวเวียดนามนั้นมีจุดเริ่มต้นมาตั้งแต่สมัยที่เวียดนามมีชื่อว่า “อาณาจักรวันลาง” เมื่อ 2336 ปีก่อนพุทธศักราช ซึ่งมาจากตำนานที่เล่าสืบต่อกันมาว่าชาวเวียดนามเป็นลูกมังกรหลานนางฟ้า ชาวเวียดนามจึงมีความนับถือและเคารพบูชาเทพธิดาเอิวเกอกับเทพมังกรหลากลองกวน ซึ่งแสดงให้เห็นถึงความเชื่อที่เกี่ยวข้องกับเทพเจ้าหรือสิ่งเหนือธรรมชาติ ซึ่งสามารถบันดาลให้ประสบความสุขหรือความทุกข์ได้ และต่อมาเมื่อจีนเข้ามาปกครองเวียดนามได้นำลัทธิขงจื๊อกับลัทธิการบูชาวิญญาณบรรพบุรุษตามธรรมเนียมจีนเข้ามาเผยแพร่ จึงทำให้ชาวเวียดนามรับเอาประเพณีการเซ่นไหว้วิญญาณเข้ามาเป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรม นอกจากนี้ชาวเวียดนามมีความเชื่อเกี่ยวกับคนที่สามารถแบ่งได้เป็นสองส่วนคือ “ร่างกาย” และ “จิตใจ” สิ่งที่เรียกว่าจิตใจนี้ก็สามารถแยกได้อีกเป็นสองส่วนคือโห่น (Hồn = วิญญาณ) กับ เวี้ย (Vía = ขวัญ) ทั้ง Hồn และ Vía นั้นคนสมัยโบราณได้อธิบายถึงความสัมพันธ์กับร่างกาย ว่าเมื่อสิ้นลมหายใจ Vía จะลอยหายไปกับดิน ส่วน Hồn นั้นยังเหลืออยู่และจะกลับไปยังต้นธารที่กำเนิดในอีกโลกหนึ่งด้วยเรือที่ถูกสร้างจำลองติดไปกับศพรวมทั้งข้าวของเครื่องใช้ จากความเชื่อนี้เองทำให้เชื่อว่าคนที่ตายแล้วไม่ได้ไปไหนแต่ไปอยู่อีกโลกฝั่งหนึ่งที่ยังรับรู้ได้ ความเชื่อเรื่องผีและวิญญาณรวมถึงการนับถือได้ถูกแทรกซึมอยู่ในทุกบริบท แนวคิด วิถีชีวิต ธรรมเนียมปฏิบัติ และพิธีกรรมต่างๆ อย่างมากมาย ปรากฏการณ์ต่างๆ เหล่านี้ในสังคมเวียดนามได้สะท้อนให้เห็นว่ามนุษย์และผีจำอยู่ร่วมกันโดยสันติจนกลายเป็นปัจจัยสำคัญที่เป็นตัวกำหนดรูปแบบสังคมเวียดนามตั้งแต่อดีตจนถึงปัจจุบัน ผีและวิญญาณได้กลายเป็นอีกหนึ่งความเชื่อสำคัญที่ทำให้ชาวเวียดนามตระหนักถึงคุณค่าของการมีชีวิตอยู่ในโลกปัจจุบันก่อนที่จะเข้าสู่ชีวิตหลังความตายซึ่งเป็นอีกโลกหนึ่งที่ทุกคนจะต้องไปเยือนในท้ายที่สุดของชีวิตและนี่เองเป็นพื้นฐานในการเคารพคนที่ตายแล้วและกลายเป็นพื้นฐานของความเชื่อและการบูชาเคารพบรรพบุรุษสืบมาด้วย