นางสาววิภารัตน์ ศิระวรกุล
บทคัดย่อ
งานวิจัยเรื่องความสัมพันธ์เวียดนาม – จีน ภายหลังสงครามสั่งสอน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยและการดำเนินปรับความสัมพันธ์กับจีนภายหลังปี ค.ศ.1991 – ค.ศ.2011 เพราะ ในปี ค.ศ.2011 เป็นปีที่เห็นถึงผลของการปรับความสัมพันธ์เวียดนามกับจีนที่เด่นชัด โดยผลของการปรับความสัมพันธ์กับจีนที่เกิดขึ้นมีทั้งในด้านเศรษฐกิจที่จีนมีโครงการเข้ามาลงทุนในประเทศเวียดนาม และประเทศอื่นๆ ในอีกหลากหลายด้านที่เข้ามามีบทบาทกับการปรับความสัมพันธ์ในครั้งนี้ และศึกษากระบวนการในการปรับความสัมพันธ์ภายใต้กรอบความร่วมมือของเวียดนามกับจีน และผลลัพธ์ของความสัมพันธ์เวียดนามกับจีนหลังจากการปรับความสัมพันธ์กัน
ผลการศึกษาพบว่า ความสัมพันธ์เวียดนาม – จีน เริ่มต้นตั้งแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์กว่า 1,000 ปีจนกระทั่งปัจจุบัน ทั้งสองประเทศได้มีความสัมพันธ์กันมาโดยตลอด ซึ่งความสัมพันธ์ของทั้งสองประเทศนั้นเป็นความสัมพันธ์ที่มีความขัดแย้งกันในช่วงยุคก่อนประวัติศาสตร์ยาวนานจนถึงสงครามสั่งสอน ความสัมพันธ์ของทั้งสองประเทศก็มีการกระทบกระทั่งกันมาโดยตลอด เนื่องจากการขยายอิทธิพลของจีน และการพยายามเอาตัวรอดของเวียดนามในการถ่วงดุลอำนาจจีน โดยในช่วงสงครามเวียดนามจีน หรือสงครามสั่งสอน ทำให้เวียดนามเดิมที่มีปัญหาความขัดแย้งกับจีนสะสมกันมาอยู่แล้วยิ่งทวีคูณขึ้นไปอีก แต่เนื่องด้วยปัจจัยที่ทำให้เวียดนามต้องหันเหและพยายามปรับความสัมพันธ์กับจีน แบ่งออกเป็น ปัจจัยภายนอก เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมและบริบทระหว่างประเทศภายหลังสิ้นสุดสงครามเย็น เวียดนามจำเป็นต้องขอความช่วยเหลืออย่างมหาศาลจากนานาประเทศ จึงทำให้ประเทศเวียดนามต้องดำเนินนโยบายต่างประเทศกว้างขวางมากยิ่งขึ้น และมุ่งเน้นการปรับความสัมพันธ์ โดยเฉพาะประเทศมหาอำนาจใหญ่อย่าง จีน และปัจจัยภายในประเทศ เนื่องจากความล้มเหลวทางเศรษฐกิจในช่วงทศวรรษ 1980 ส่งผลให้ประเทศเวียดนามเกิดความอ่อนแอทางเศรษฐกิจ ล้าหลังและประสบปัญหาประชากรยากจน จึงเป็นปัจจัยที่ทำให้เกิดการปฏิรูปประเทศ เปิดรับการลงทุนจากต่างประเทศ และที่สำคัญเวียดนามได้เล็งเห็นถึงความสำคัญของการปรับความสัมพันธ์ที่จะช่วยให้เวียดนามพัฒนาก้าวไกลยิ่งขึ้น
สำหรับการดำเนินการและกระบวนการปรับความสัมพันธ์ระหว่างเวียดนามกับจีน เริ่มต้นจากความพยายามของผู้นำทั้งสองประเทศได้เริ่มมีแนวคิดปรับความสัมพันธ์ แก้ปัญหาความขัดแย้งที่ยังคงเป็นปัญหาของทั้งสองประเทศ โดยได้มีการจัดการประชุมสุดยอดผู้นำระหว่างเวียดนามกับจีนหลายครั้ง มีการร่วมเจรจา แก้ไขปัญหาและขยายตัวเข้ามาทางรอบด้านของทั้งสองประเทศ จากการประชุมร่วมเจรจาของผู้นำทั้งสองประเทศหลายครั้งนับไม่ถ้วน ทั้งสองประเทศก็สามารถทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างสองประเทศมีสัญญาณที่ดีขึ้น
เมื่อมีการปรับความสัมพันธ์เวียดนามกับจีนได้มีสัญญาณที่ดีขึ้น สำหรับผลลัพธ์ที่ตามมาก็ย่อมมีผลเป็นไปตามทิศทางตามที่สองประเทศวางไว้ โดยผลลัพธ์จากการปรับความสัมพันธ์เวียดนามกับจีนภายหลังปรับความสัมพันธ์กันย่อมทำให้ทั้งสองประเทศเกิดความร่วมมือซึ่งกันและกัน โดยทั้งสองประเทศต่างแสวงหาความร่วมมือ และนำไปสู่การพัฒนาความร่วมมือและความสัมพันธ์ในด้านต่างๆ เช่น ความสัมพันธ์ทางการเมือง ความสัมพันธ์ทางเศรษฐกิจ และความสัมพันธ์ทางทหาร ถึงแม้ว่าทั้งสองประเทศได้มีการปรับความสัมพันธ์ไปในทิศทางที่ดี แต่ปัญหาและความขัดแย้งบางประการก็ยังไม่ได้รับการแก้ไข ทำให้ทั้งสองประเทศความสัมพันธ์ยังคงไม่ราบรื่นและทำให้ต้องมีการปรับความสัมพันธ์ร่วมกับแก้ปัญหาร่วมกันต่อไป
บทความวิจัยฉบับเต็ม